Ааттаһарым Байанай, алтыһарым Баай Тайҕам...
0 из 14 заданий окончено
Вопросы:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Информация
Вы уже проходили тест ранее. Вы не можете запустить его снова.
Вы должны войти или зарегистрироваться для того, чтобы начать тест.
Вы должны закончить следующие тесты, чтобы начать этот:
Правильных ответов: 0 из 14
Ваше время:
Время вышло
Вы набрали 0 из 0 баллов (0 )
Туһаныллыбыт литература
Баай Байанай бэлэҕэ : булчут улахан кинигэтэ. – Дьокуускай, 2014. – 480 с.
Толковый словарь якутского языка = Саха тылын Быһаарыылаах Улахан тылдьыта : в 13 т. – Новосибирск, 2006.
Кыттыбыккар махтал!
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
С ответом
С отметкой о просмотре
Задание 1 из 14
Александр Тастыгин салайааччылаах булчуттар кулууптарын аата?
Задание 2 из 14
Ханнык сааный?
Правильно
Зауер 303 “Черный принц”
Неправильно
Зауер 303 “Черный принц”
Задание 3 из 14
Тоһуурга киллэрэн хаптаран бултуур тэрил аата?
Правильно
Тиргэ. Саа дэлэйэ илигинэ куһу күһүн, күөх дабыдал буола улааппытын кэннэ тиргэнэн бултууллара. Тиргэни кус тахсан аһыыр сиригэр иитэллэр.
Тиргэ оҥоһуутугар, бастатан туран, талахтан 1 м курдук уһуннаах намыһах араама оҥоһуллар. Ортотугар 20-чэ см курдук аһаҕас аан хааллараллар. Уонна хаалбытын уу көтөрө ааспатын курдук кириэстии талаҕынан бүрүйэллэр. Тиргэ ааныгар туһах баайаллар, икки өттүн отунан-маһынан бүөлээн, быһыт оҥороллор. Сороҕор күөлү бата хас да сиринэн иитэллэрэ. Адьас былыр анды түһэр күөлүгэр тыһы мончуук олордон баран, ону тула ааннаах быһыт оҥорон андыга тиргэ иитэллэрэ. Тиргэ туһаҕын сылгы кутуругун кылыттан хатан, синньигэс гына оҥороллор. Тиргэни сороҕор курупааскыга да иитэр буолаллара.
Неправильно
Тиргэ. Саа дэлэйэ илигинэ куһу күһүн, күөх дабыдал буола улааппытын кэннэ тиргэнэн бултууллара. Тиргэни кус тахсан аһыыр сиригэр иитэллэр.
Тиргэ оҥоһуутугар, бастатан туран, талахтан 1 м курдук уһуннаах намыһах араама оҥоһуллар. Ортотугар 20-чэ см курдук аһаҕас аан хааллараллар. Уонна хаалбытын уу көтөрө ааспатын курдук кириэстии талаҕынан бүрүйэллэр. Тиргэ ааныгар туһах баайаллар, икки өттүн отунан-маһынан бүөлээн, быһыт оҥороллор. Сороҕор күөлү бата хас да сиринэн иитэллэрэ. Адьас былыр анды түһэр күөлүгэр тыһы мончуук олордон баран, ону тула ааннаах быһыт оҥорон андыга тиргэ иитэллэрэ. Тиргэ туһаҕын сылгы кутуругун кылыттан хатан, синньигэс гына оҥороллор. Тиргэни сороҕор курупааскыга да иитэр буолаллара.
Задание 4 из 14
Хайа кыыл суолай?
Правильно
Бүүчээн суолун уһуна 4-5 см, сүүрдэҕинэ, куобах курдук, кэнники атахтарын суола инники атахтарын суолун иннигэр буолар.
Неправильно
Бүүчээн суолун уһуна 4-5 см, сүүрдэҕинэ, куобах курдук, кэнники атахтарын суола инники атахтарын суолун иннигэр буолар.
Задание 5 из 14
Сиэгэни сахалыы өссө ким диэн ааттыылларый?
Правильно
Ээйтэ диэн ааттыыллар. Онаки диэн эбээннии, кэпэр диэн чукчалыы.
Неправильно
Ээйтэ диэн ааттыыллар. Онаки диэн эбээннии, кэпэр диэн чукчалыы.
Задание 6 из 14
Сиэргэ-туомҥа туттуллар эмэгэт аата?
Правильно
Чычыпкаан – икки миэтэрэ кэриҥэ үрдүктээх эмэгэт. Хотугу сахалар булка уһуннук табыллыбатахтарына туомнарыгар тутталлар.
Сүгэнэн суоруллубут модьу ураҕас үөһэ өттө киһи төбөтүн курдук ньолбоҕор сирэйдээх, уһун тумустаах, аллара өттө икки атах курдук хайытыллыбыт. Туора ураҕас баайан иилиллэр. Ураҕаһы икки мас икки ардыгар киэргэтэн туруораллар. Чычыпкаан атахтарын киһи ааһарын курдук аччаччы анньыллар.
Чычыпкаан хаҥас өттүгэр сытыыламмыт төбөлөөх, сирэйдээх үөрбэ анньыллар, онно мастан кыһан оҥоһуллубут балыгы баайаллар. Бу – Байанай аргыһа сордоҥноох Сэмэкэй эмэгэтэ буолар. Чычыпкаан уҥа илиитигэр балыга суох атын үөрбэ анньыллар. Бу Сэмэкэй уола Кэччэгэй Кээлээни Кэрэгэй уол. Чычыпкаан уҥа илиитигэр мастан кыһыллан оҥоһуллубут өксөкү көтөрү олордоллор. Чычыпкаан уонна эмэгэттэр арҕаа диэки көрөн туруохтаахтар. Чычыпкаан иннигэр өҥнөөх таҥастартан, сылгы сиэлиттэн салама ыйыыллар. Салама алын өттүнэн дэлбиргэ тардаллар, араас түүлээҕинэн киэргэтэллэр. Чычыпкаан моонньугар былаат гынан от күөҕэ өҥнөөх таҥаһы баайаллар, көҥдөй көхсүн таҥаһынан курдууллар.
Чычыпкаан иннигэр кутаа уот оттоллор. Дьиэ табатын өлөрөн Чычыпкаан айаҕын, илиилэрин, тобуктарын, ол курдук эмэгэттэри таба хаанынан биһэллэр. Таба тобук сыатынан уоту аһаталлар, сылгы сиэлин быраҕаллар. Ити кэнниттэн булчут саатын уонна тайаҕын туппутунан Чычыпкаан атаҕын аннынан ааһар, ол ааһарыгар Сэмэкэйи уҥа диэки көһөрөн биэрэр. Сэмэкэйи көһөрөн туруоруу үстэ хатыланар. Чычыпкаан аннынан ааһыы күн хаамыытынан хоту барар. Бүтүүтүгэр булчут кэннин хайыһан көрбөккө эрэ Сэмэкэй эмэгэти суолу бүөлүү туруоруохтаах итиэннэ алгыс тылын ботугуруу-ботугуруу тэйэ хаамар.
Неправильно
Чычыпкаан – икки миэтэрэ кэриҥэ үрдүктээх эмэгэт. Хотугу сахалар булка уһуннук табыллыбатахтарына туомнарыгар тутталлар.
Сүгэнэн суоруллубут модьу ураҕас үөһэ өттө киһи төбөтүн курдук ньолбоҕор сирэйдээх, уһун тумустаах, аллара өттө икки атах курдук хайытыллыбыт. Туора ураҕас баайан иилиллэр. Ураҕаһы икки мас икки ардыгар киэргэтэн туруораллар. Чычыпкаан атахтарын киһи ааһарын курдук аччаччы анньыллар.
Чычыпкаан хаҥас өттүгэр сытыыламмыт төбөлөөх, сирэйдээх үөрбэ анньыллар, онно мастан кыһан оҥоһуллубут балыгы баайаллар. Бу – Байанай аргыһа сордоҥноох Сэмэкэй эмэгэтэ буолар. Чычыпкаан уҥа илиитигэр балыга суох атын үөрбэ анньыллар. Бу Сэмэкэй уола Кэччэгэй Кээлээни Кэрэгэй уол. Чычыпкаан уҥа илиитигэр мастан кыһыллан оҥоһуллубут өксөкү көтөрү олордоллор. Чычыпкаан уонна эмэгэттэр арҕаа диэки көрөн туруохтаахтар. Чычыпкаан иннигэр өҥнөөх таҥастартан, сылгы сиэлиттэн салама ыйыыллар. Салама алын өттүнэн дэлбиргэ тардаллар, араас түүлээҕинэн киэргэтэллэр. Чычыпкаан моонньугар былаат гынан от күөҕэ өҥнөөх таҥаһы баайаллар, көҥдөй көхсүн таҥаһынан курдууллар.
Чычыпкаан иннигэр кутаа уот оттоллор. Дьиэ табатын өлөрөн Чычыпкаан айаҕын, илиилэрин, тобуктарын, ол курдук эмэгэттэри таба хаанынан биһэллэр. Таба тобук сыатынан уоту аһаталлар, сылгы сиэлин быраҕаллар. Ити кэнниттэн булчут саатын уонна тайаҕын туппутунан Чычыпкаан атаҕын аннынан ааһар, ол ааһарыгар Сэмэкэйи уҥа диэки көһөрөн биэрэр. Сэмэкэйи көһөрөн туруоруу үстэ хатыланар. Чычыпкаан аннынан ааһыы күн хаамыытынан хоту барар. Бүтүүтүгэр булчут кэннин хайыһан көрбөккө эрэ Сэмэкэй эмэгэти суолу бүөлүү туруоруохтаах итиэннэ алгыс тылын ботугуруу-ботугуруу тэйэ хаамар.
Задание 7 из 14
Ханнык кыыл майгыта ойууламмытый?
Хаһан да соҕотоҕун сылдьыбаттар, пааранан эбэтэр ыалынан олороллор. Олус сонумсах, онон көнө суолуттан туораан, чаастатык билбэт эттиктэригэр болҕомтотун уурар. Хас биирдии дулҕаны, ыарҕаны чинчийэр, бугул оту кэрийэр, ардыгар бэйэтин суолунан төннөн барар, оннук күн устата элбэх сири кэрийиэн сөп. Суола хаарга сыап курдук субуллар, хонууларынан, ыарҕаларынан эрийэ-буруйа барар, аппаларга түһэр. Балайда бытааннык сиэлэн сүүрэр. Ардыгар ити сүүрэр кэмигэр эмискэ тохтуур, туора эбэтэр 3-4 м уһуҥҥа ойор. Оҕолоро баар хороонугар киһи эбэтэр ыт чугаһаатаҕына, ыарҕа кэнниттэн үрэн бэйэтигэр болҕомтону тардар уонна бэйэтин эккирэтиннэрэ сатыыр. Айылҕаҕа ииримтийиини илдьэ сылдьар кыыллартан биирдэстэрэ.
Задание 8 из 14
Бултка туттуллар мал аата?
Правильно
Дапсы – бэгэччи ох саа кирсэ охсуутуттан көмүскүүр хахха.
Неправильно
Дапсы – бэгэччи ох саа кирсэ охсуутуттан көмүскүүр хахха.
Задание 9 из 14
Ханнык куһуй?
Правильно
Ханай (умсаах) (нууччалыы – хохлатая чернеть) – ойуур уонна ойуур быыстаах туундара балаһатыгар киэҥник тэнийбит уу куһа.
Неправильно
Ханай (умсаах) (нууччалыы – хохлатая чернеть) – ойуур уонна ойуур быыстаах туундара балаһатыгар киэҥник тэнийбит уу куһа.
Задание 10 из 14
Булт малын аата?
Правильно
Куонньалык – ох саа хаата, саадах.
Неправильно
Куонньалык – ох саа хаата, саадах.
Задание 11 из 14
Туйгун биинтэ саа 5 ытыыга тэбиитигэр буулдьата хас мм ыһылларый?
Задание 12 из 14
«Байанай» сурунаалга Тарас Тарасов – Тускул ханнык балаһаны таһаарарый?
Задание 13 из 14
Мас көтөрдөрүттэн саамай улаханнара?
Правильно
Чакыр улар – мас көтөрдөрүттэн саамай бөдөҥнөрө.
Атыыр улар уһуна – 110-120 см буолар, кынаттарын далааһына – 1.4 м, ыйааһына – 2.8-6.5 кг.
Неправильно
Чакыр улар – мас көтөрдөрүттэн саамай бөдөҥнөрө.
Атыыр улар уһуна – 110-120 см буолар, кынаттарын далааһына – 1.4 м, ыйааһына – 2.8-6.5 кг.
Задание 14 из 14
«Байанай алгыһа» айымньыны ким суруйбутай?